Ουδείς, εξ όσων γνωρίζομεν, τών ιστορικών, Ελλήνων ή ξένων, άναφέρει τήν είς Θεσσαλίαν κατ’ ’Ιούνιον του 1854 άποστολήν του γάλλου προξένου Σύρου A. Guerin προς άπόσβεσιν τής Θεσσαλικής έπαναστάσεως καί μάλιστα ότι ή περί άποστολής Γάλλων καί ’Άγγλων προξένων είς Θεσσαλίαν ιδέα οφείλεται εις έπινόησιν του Γάλλου έν Άθήναις πρεσβευτου Forth Rouen, συγγενούς του πρώτου μεταπελευθερωτικου πρεσβευτου τής Γαλλίας Α. Rouen.

Ώς είναι γνωστόν ή Γαλλία καί ’Αγγλία πρός κατάπνιξιν τής έν Θεσσαλία, Ήπείρω καί Μακεδονία έπαναστάσεως τού 1854, κατά τόν μεταξύ Ρωσίας καί Τουρκίας Κριμαϊκόν πόλεμον, κηρύξασαι ώς σύμμαχοι τής Τουρκίας τόν πόλεμον κατά τής Ρωσίας άπεβίβασαν είς Πειραιά τήν 13)25 Μαΐου 1854 στρατόν κατοχής, ό όποιος παρέμεινε, καί μετά τήν κατά τό 1856 συναφθεΐσαν συνθήκην ειρήνης, έν Έλλάδι άποχωρήσας κατά Φεβρουάριον 1857. Μάλιστα ό Γάλλος υποναύαρχος καί διοικητής τής έν ’Ανατολή ναυτικής μοίρας Β. Tinan, κατ’ έκθεσίν του πρός τόν διοικητήν τού Γαλλικού στόλου Μεσογείου άντιναύαρχον Hamelin (*2), έπισκεφθείς άπό Μαρτίου 1854 τήν Άμαλιάπολιν Θεσσαλίας, όπόθεν άνεφωδιάζοντο οί “Ελληνες έπαναστάται, όχι μόνον έγνώρισεν είς τούς κατοίκους «τήν σταθεράν θέλησιν τής Κυβερνήσεως ήμών (Γαλλίας) νά ύπερασπίσωμεν άντί πάσης θυσίας τό τουρκικόν έδαφος», άπειλήσας, ότι «θά ύφίσταντο αυστηρά άντίποινα έκ μέρους ήμών (Γαλλίας), αν έβοήθουν τούς έπαναστάτας», άλλά καί μιμούμενος τόν κατά τό 1825 Γάλλον συνάδελφόν του Drouault, όστις είχε συμβουλεύσει τόν Αιγύπτιον Ίμβραήμ νά μή άποβιβασθή είς Σάμον, άλλ’ είς Μεσσηνίαν, συνεβούλευσε τάς είς Βόλον άφιχθείσας τέσσαρας τουρκικός μετά στρατού φρεγάτας νά άποβιβάσουν τόν στρατόν είς τήν παραλίαν Αλμυρού, άφ’ ενός μέν πρός λύσιν τής παρά τών έπαναστατών πολιορκίας τής πόλεως, άφ’ ετέρου δέ πρός έκδίωξιν τών Ελλήνων έκ τού χωρίου Πλατάνου τής έπαρχίας ‘Αλμυρού (Ε 20).

Άν καί ό βασιλεύς Όθων τήν έπομένην τής άφίξεως τού στρατού κατοχής έδήλωσεν είς τούς έν Άθήναις πρεσβευτάς Γαλλίας Rouen καί Αγγλίας Wyse, ότι θά έτήρει αύστηράν ουδετερότητα έναντι τής Τουρκίας (Ε 6), ή δέ ύπό τούτων έπιβληθείσα Κυβέρνησις διέταξε τήν εις Ελλάδα επιστροφήν των άρχηγών έπαναστάσεως, έξ ών είχον έπιστρέψει (Ε 21) οί περισσότεροι έξ ’Ηπείρου, έν τούτοις ό Γάλλος πρεσβευτής Rouen φοβούμενος τήν έν Θεσσαλία παραμονήν του Χατζηπέτρου, σχεδιάζοντος προσβολήν των Τρικάλων (*3), άναγγέλλει εις τόν έπί των Έξωτικών ύπουργόν του Drouyn Lhuys τό έπινοηθέν πρός άπόσβεσιν τής Θεσσαλικής έπαναστάσεως σχέδιόν του:
«… ’Εν Θεσσαλία άτυχώς αί κερδηθεΐσαι τελευταίως παρά τοϋ Χατζηπέτρου έπιτυχίαι κατέστησαν τήν είρήνευσιν τής έπαρχίας ταύτης πολύ δυσκολωτέραν… Έσκέφθην, ότι δύναμαι εις τάς περιστάσεις ταύτας νά θέσω εις έκτέλεσιν σχέδιον, τό οποίον είχον συλλάβει άπό μακρού καί τό όποιον έχω τήν τιμήν νά ύποβάλω ύπό τήν κρίσιν τής Ύμετέρας Έξοχότητος, δηλ. τήν εις τά σύνορα αποστολήν ’Επιτρόπων έπιφορτισμένων τήν μελέτην τής καταστάσεως τών πραγμάτων καί νά έπιζητήσουν νά έπαναφέρουν εις τό καθήκον τούς άρχηγούς των έπαναστατών καί ν ’ άποκαταστήσουν, άν είναι δυνατόν, τήν μεταξύ των Τουρκικών καί Ελληνικών αρχών καλήν άρμονίαν. Εύτυχώς είχον πρόχειρον πρός έκπλήρωσιν τής άποστολής ταύτης τόν Guerin, τόν όποιον ή ‘Υμετέρα ’Εξοχότης είχε θέσει εις τήν διάθεσιν του στρατηγού Forey (*4) καί όστις πρός στιγμήν ούδέν είχε πλέον νά κάμη έν Άθήναις. Ό Guerin κατοικεί τήν Ελλάδα άπό 25 έτών. Γνωρίζει τούς Έλληνας καί γνωρίζει πώς πρέπει νά μεταχειρισθή αύτούς. Ούδείς ήτο ικανός περισσότερον αύτού νά κερδήση τόν Χατζηπέτρον καί Τσάμην Καρατάσον κτλ. Ούτος είναι δυνατόν νά κερδήση αύτούς καί νά τούς κάμη νά έπιστρέψουν εις Ελλάδα» (Ε 2).

Ούτω γενομένου δεκτοϋ τοϋ Γαλλικοΰ τούτου σχεδίου παρά τοϋ Άγγλου έν Άθήναις πρεσβευτοΰ, τοϋ «αιχμαλώτου τοϋ ύπουργοϋ κατοχής» (5) βασιλέως ’Όθωνος καί τοϋ «τυραννικού δικτάτορος» (6) έπϊ των Στρατικών ύπουργοϋ Καλλέργη άποστέλλονται οι πρόξενοι Guerin Γαλλίας (Ε6) καί Merlin ’Αγγλίας (Ε 13) εις Θεσσαλίαν, ϊνα επιτύχουν τήν εις Ελλάδα επιστροφήν του Χατζηπέτρου και των έν Πηλίω (7) άρχηγών Φιλαρέτου (8), Χρόνη κτλ., ενώ παραλλήλως ό Γάλλος υποναύαρχος Tinan κατορθώνει μέσω τοϋ εις Χαλκιδικήν άποσταλέντος πλοιάρχου Roussin νά παραλάβη καί έπαναφέρη εις Χαλκίδα έκ Μακεδονίας τον Καρατάσον (9), προσενεγκών ούτω, ώς τονίζει, «υπηρεσίαν μεγίστην εις τήν Πύλην παρά τής σημαίας ήμών (Γαλλικής)» (Ε 3, Ε 22).

Ό Γάλλος Guerin άναχωρήσας τήν 6 ’Ιουνίου εξ ’Αθηνών μετά τοϋ Άγγλου συναδέλφου του Merlin διά Λαμίας – Στυλίδος φθάνει μετά τριήμερον εις Άμαλιάπολιν πλησίον τής οποίας εύρίσκοντο ό Βελέντζας καί ό Μίτζος, εις τούς οποίους καί έγραψαν νά έπιστρέψουν εις Ελλάδα. Τήν έπομένην 10 ’Ιουνίου άνήλθον εις όρος Γούρα προς συνάντησιν τοϋ Παπακώστα (*10). Μή δυνηθέντες νά συναντήσουν τον Παπακώσταν τήν 11 άποπλέουν εξ Άλμυροϋ διά Βόλον προς συνάντησιν των Γριζάνου, Χρόνη καί Φιλαρέτου.

Φθάσαντες εις Βόλον (*11) τήν εσπέραν τής 11 ’Ιουνίου συνήντησαν τόν άναμένοντα αυτούς πρόξενον ’Αγγλίας Blunt, όστις, ώς άναφέρει τήν 12 ’Ιουνίου (Ε 6) έν τή πρώτη προς τόν Γάλλον πρεσβευτήν εκθέσει του ό Guerin, παρουσίασεν αυτούς εις τόν Καϊμακάμην Βόλου.

Συναντήσαντες τούς «δήθεν έλευθερωτάς» Φιλάρετον καί Χρόνην, τοϋ Γριζάνου άναχωρήσαντος διά Λάρισαν, καί άκούσαντες παρ’ αυτών «όλην τήν ιερεμιάδα τών εφημερίδων τών ’Αθηνών επί τής πτώσεως τής Βυζαντινής αυτοκρατορίας τοϋ 1453», τόν μεν Φιλάρετον, μοίραρχον χωροφυλακής, έπεισαν νά έπιστρέψη εις Ελλάδα, περί δέ τοϋ Χρόνη έσπευσαν νά μεσολαβήσουν εις τόν Καϊμακάμην, όπως άναθέση εις αυτόν τήν διοίκησιν στρατιωτικοΰ τμήματος πρός διατήρησιν τής τάξεως, διαπιστώσαντες έν τέλει, ότι «πολλά άτομα έξωπλίσθησαν έν τή αλήθεια όχι ϊνα άποτινάξουν, ώς λέγουν, τόν ζυγόν τών τυράννων, άλλ’ ϊνα άπελευθερωθοϋν τών δεινών βαρών, τά όποια οί δήθεν “Ελληνες έλευθερωταί έπιβάλλουν εις τούς κατοίκους, πλησίον τών όποιων ήλθον νά έγκατασταθοϋν διά τής βίας» (Ε 7).

Τήν 17 ’Ιουνίου μεταβάντες εις Λάρισαν, όπόθεν καί υποβάλλει μετά διήμερον τήν δευτέραν πρός τόν έν Άθήναις πρεσβευτήν τής Γαλλίας έκθεσίν του (Ε7) καί συστήσαντες είς τόν Γριζάνον «νά έκκενώση τό τουρκικόν έδαφος» είδοποιήθησαν έξ έπιστολών τοϋ ϊδίου Γριζάνου, ότι «θά ήκολούθει τήν παρά τοϋ Χατζηπέτρου τηρηθησομένην διαγωγήν». ’Εν Λαρίση (*12) παραλαβόντες παρά τοϋ Τούρκου πασά διάταγμα άμνηστείας διά τούς συμμετασχόντας τής έπαναστάσεως άπεφάσισαν νά μεταβοΰν είς ‘Αγιάν, «πόλιν κειμένην είς τό κέντρον έξαιρέτου καί πλούσιας κοιλάδος» (*13) πρός συνάντησιν τών έκεϊ άρχηγών.

Διερχόμενοι έκ τριών χωρίων τής ‘Αγιάς διεπίστωσαν, ότι «οί “Ελληνες τυχοδιώκται» τοϋ Γριζάνου έπυρπόλησαν τουρκικάς οίκίας δώσαντες δείγματα «τής άτιμου (αισχρός) διαγωγής τών Ελληνικών ομάδων».

Συναντήσαντες τούς αρχηγούς Γριζάνον, Άξελόν λοχαγόν τακτικοϋ Έλληνικοΰ στρατοΰ, Μοσχοβάκην ύπαξικόν χωρικής καί Μπασδέκην, παλαιόν καπιτάνον τοϋ είς τά χωρία Βόλου στρατοϋ έπεισαν (*14) τούς τρεις πρώτους να μεταβοΰν εις Βόλον, ϊνα διευκολυνθή ή είς Ελλάδα έπιστροφή των, ό δέ Μπασδέκης έδήλωσεν, ότι θά παρέμεινεν είς Βόλον, όπου είχεν ιδιοκτησίαν ύποτασσόμενος είς τούς Τούρκους.

Έπιστρέψαντες είς Λάρισαν, όπόθεν τήν 23 Ιουνίου άποστέλλει είς τήν έν Άθήναις Γαλλικήν πρεσβείαν την τρίτην έκθεσίν του, έπληροφορήθησαν παρ’ έλθόντων προς τοϋτο προκρίτων «πολλών χωρίων τοϋ Όλύμπου», ότι ό Γριζάνος δι’έπιστολής του προέτρεψε «νά έπαναστατήσουν κατά τών Τούρκων», δι’ ό καί συνεβούλευσαν τούς προκρίτους νά θεωροϋν τούς έπαναστάτας ώς ληστάς (*15).

Έκ Λαρίσης έπρόκειτο νά μεταβοΰν είς Καλαμπάκαν πρός συνάντησιν τοϋ Χατζηπέτρου, είς τόν όποιον δίς άπέστειλαν άγγελιαφόρους. Επειδή όμως ό είς Τρίκαλα παρά τώ Fuad μεταβάς άγγλος πρόξενος Blunt είδοποίησεν, ότι ό Χατζηπέτρος ήττηθείς «μετά τών δήθεν ελευθερωτών» έν Καλαμπάκα (Ε 23) παρά τοϋ Fuad έγκατέλειψε (Ε 24) τό Τουρκικόν έδαφος (*16) μετά τών άρχηγών Ζάκα και Καταραχιά, άπεφάσισαν νά έλθουν είς Βόλον, ϊνα διευκολύνουν τήν είς Ελλάδα έπιστροφήν τών έν Άγιά άρχηγών. Άφοΰ δέ τήν 26 Ιουνίου παρουσιάσθησαν εις τον είς Λάρισαν είσελθόντα νικητήν Fuad, όστις «είχε φανή άντιτιθέμενος μαθών τήν επί τοΰ όθωμανικοΰ έδάφους παρουσίαν ήμών χωρίς προηγουμένως νά έχη προειδοποιηθή παρά τής Κυβερνήσεώς του περί τής είς Θεσσαλίαν άποστολής ήμων», τήν έπομένην 27 μετέβησαν είς Βόλον.

Τήν 28 ’Ιουνίου συναντήσαντες έν Μακρυνίτση τούς αρχηγούς Άξελόν, Γριζάνον, Μοσκοβάκην, Χρόνην και Μπασδέκην καί διακανονίσαντες τά τής έπιβιβάσεως τοΰ Άξελοϋ (ως καί Γριζάνου καί Μοσκοβάκη) επί γαλλοαγγλικών πολεμικών άπέπλευσαν αυθημερόν διά Πειραιά, όπου έφθασαν τήν έπομένην 29 ’Ιουνίου.

Τήν 30 ’Ιουνίου ό Γάλλος πρόξενος ύποβάλλων τήν τετάρτην προς τόν Γάλλον πρεσβευτήν έκθεσίν του έκ Πειραιώς (Ε 9) άναφέρει, ότι έν Θεσσαλία δέν έλαβε χώραν έπανάστασις άλλά λεηλασία (Ε 4) καί κλοπή 300.000 ζώων παρά των Ελλήνων έπαναστατών, ότι οί έν Θεσσαλία “Ελληνες δέν συμπαθούν τούς είσβαλόντας “Ελληνας, έν τέλει δέ έκθειάζων τόν τοΰρκον στρατιώτην ώς «γενναϊον, ευπειθή, υπομονητικόν» καί άναβιβάζων τήν έκ τής έπαναστάσεως τής Θεσσαλίας ζημίαν είς 30 έκατομ. Φράγκα καταλήγει: «’Ιδού ό ισολογισμός τής δήθεν ένδοξου έπιχειρήσεως τής δημιουργηθείσης μέ πρόφασιν νά δώση την έλευθερίαν είς τούς χριστιανούς τής Θεσσαλίας».

Τήν 2 Ιουλίου ό Guerin αναφέρει περί τής 24 ήμέρας διαρκεσάσης άποστολής του εις τόν υπουργόν Έξωτερικών Dr. Lhuys, είς όν ό πρεσβευτής Rouen τήν ιδίαν μέν ήμέραν (Ε4, Ε 15) διαβιβάζει συνημμένως τάς 4 έκθέσεις τοΰ διατρέξαντος «έν μέσω ληστών» τήν Θεσσαλίαν Guerin, τήν δέ 7 Ιουνίου (Ε 11, Ε 13) γνωρίζει τήν είς ’Αθήνας άφιξιν τοΰ Παπακώστα (Ε 3) κλπ. ώς καί τών Γριζάνη και Μοσκοβάκη είς Εύβοιαν, όπου κατ’ άναφοράν τοΰ υποναυάρχου Tinan τής 11 ’Ιουλίου (Ε 24) άπεβιβάσθη καί ό Χρόνης.

Ώς εϊδομεν άνωτέρω (Ε 8, Ε9, Ε4) ό μέν Γριζάνος συνίστα είς τούς προκρίτους τών χωρίων τοΰ Όλύμπου την συνέχισιν τής έπαναστάσεως, ό δέ Guerin τήν 30 ’Ιουνίου άναφέρει περί τών χωρίων τοΰ Βόλου: «Είμαι πεπεισμένος, ότι αύτήν τήν στιγμήν μάλιστα τό Θεσσαλικόν Κομιτάτον τών ’Αθηνών δρα ακόμη προς διατήρησιν μιας έστίας έπαναστάσεως είς τά χωρία ταΰτα». Πράγματι οί Γάλλοι άπαγορεύσαντες τήν δι’ Ελληνικών πλοίων μεταφοράν όπλων (Ε 24) προέβησαν διά καταδρομικοΰ των είς σύλληψιν βρικίου, μεταφέροντος είς Θεσσαλίαν πολεμοφόδια καί χρήματα καί ούτω συνεπλήρωσαν τό πρός άπόσβεσιν τής Θεσσαλικής έπαναστάσεως σχέδιόν των.

Τό Ελληνικόν βρίκιον «Θεσσαλία» (Ε 4, Ε 22) μετά τίνος σακολέβας έχον επ’ αυτοΰ τον εκ των χωρίων Βόλου ίατρόν Τάσον, «ένα των πλέον παραφρόνων οπαδών τής Ρωσίας», μέλος τοϋ Θεσσαλικοϋ έν Άθήναις Κομιτάτου, στενόν συγγενή τοΰ βιβλιοθηκάριου των ’Ανακτόρων Φιλίππου Ίωάννου καί στενόν φίλον τοϋ πρώτου ίατροϋ τής βασιλίσσης Κωστή, άμφοτέρων Θεσσαλών καί «πρωταιτίων εις τάς ταραχάς τής Θεσσαλίας» άποδειχθέντων, άπέπλευσε τήν 25 ’Ιουνίου εκ Πειραιώς, ϊνα μεταφέρη όπλα, πολεμοφόδια, χρήματα, μηχανήματα κατασκευής σφαιρών καί υποδημάτων κτλ. εις Θεσσαλίαν καί έμψυχώση τήν εκεί σβήνουσαν έπανάστασιν. Ή Γαλλική φρεγάτα «Καταχθόνιος» συλλαβοϋσα τό βρίκιον «Θεσσαλία» έρρυμούλκησε τοΰτο εις Πειραιά, όπου παρέδωκεν αύτό εις τον υποναύαρχον Tinan.

Ό Γάλλος πρεσβευτής Rouen επιλαμβάνεται τής ευκαιρίας πρός άποκάλυψιν τών συνδραμόντων τήν έν Θεσσαλία έπανάστασιν ένοχων. ‘Ως άναφέρει τήν 2 ’Ιουλίου εις τον υπουργόν του «ό υπουργός Δικαιοσύνης Καλλιγάς προειδοποιηθείς παρ’ έμοϋ μετέβη άμέσως εις τήν φρεγάταν, όπου διέταξε τήν πρώτην άνάκρισιν» (Ε 4). Άποστέλλων εις Παρισίους άντίγραφον τοΰ έν τώ χαρτοφυλακίω τοϋ Τάσου εύρεθέντος Λεξιλογίου, έν τώ όποίω οί μέν Γάλλοι όνομάζονται «μπάσταρδοι», οί δε Άγγλογάλλοι «έρμαφρόδιτοι», αναγγέλλει, ότι γενομένης έρεύνης εις τάς οικίας τών συντακτών τών έν Άθήναις έφημερίδων «Αιών» Φιλήμονος καί «’Ελπίς» Λεβίδου ώς καί τών Μεταξά, Κωστή καί Φ. Ίωάννου φαίνονται ένεχόμενοι έκτος τοΰ Τάσου καί Ήλιοπούλου οί τρεις τελευταίοι Μεταξάς, Κωστής καί Φ. Ίωάννου (Ε 24), ή δέ Ελληνική Κυβέρνησις κατανοήσασα τά καθήκοντά της «ούδέν παρημέλησε».

Τήν 7 Ιουλίου διά τριών άναφορών του (Ε 11, Ε 12, Ε 13) άναγγέλλει εις τόν ύπουργόν του, ότι έκ τής συνεχιζομένης άνακρίσεως θά άποδειχθοϋν «βαρέως έκτεθειμένοι» καί ό Ί. Σοϋτσος, ό Διευθυντής τής Τραπέζης Σταΰρος, ό γραμματεύς ταύτης Κερετος (;) καί ό Πάϊκος ώς ένισχύοντες τήν Θεσσαλικήν έπανάστασιν δι’ έκ τοϋ έξωτερικοϋ έρχομένων χρημάτων (Ε 11, Ε 12), τά όπλα προωρίζοντο διά τόν Γριζάνον καί Μοσκοβάκην καί τέλος ότι ό ύπουργός τών Στρατιωτικών Καλλέργης έξουσιοδότησεν αύτόν ν’ άναφέρη εις τήν Γαλλικήν Κυβέρνησιν, ότι «δεν μένει σήμερον ούτε εις “Ελλην επί τοΰ Τουρκικοΰ έδάφους».

Μετά πενθήμερον διά δύο άναφορών του (Ε 14, Ε 15) γνωρίζων τήν εις Ελλάδα επιστροφήν τοΰ Βελέντζα καί Χρόνη άναγγέλλει, ότι ή Ήπειρος καί Θεσσαλία απολαύουν πλήρους ήσυχίας, όμολογών έν τέλει ύπέρ τών Άγγλων: «ό κυβερνήτης τοΰ άτμοπλοίου «Τρίτων» έδείχθη εύμενέστερος ήμών όπως άλλως τε όλοι οί άγγλοι πράκτορες εις τήν ύπόθεσιν αυτήν». Τήν 17 Ιουλίου πληροφορεί, ότι ή Ελληνική Κυβέρνησις, ήτις έματαίωσε τάς ύπέρ τοΰ εις Αθήνας έπιστρέφοντος Χατζηπέτρου προσχεδιασθείσας έπιδείξεις «κακοβούλων τινων», γνωρίζει θετικώς, ότι οί μέν στρατηγοί Γαρδικιώτης Γρίβας (*17), Σπυρομήλιος καί Βλαχόπουλος δέν έξώδευσαν πάντα τά άποσταλέντα εις αύτούς χρήματα, ή δέ βασίλισσα κρατεί άθικτον τό εις αύτήν πρός έπανάστασιν τής Κρήτης άποσταλέν παρά τοΰ Βερναρδάκη έκ Πετρουπόλεως ποσόν τών 140.000 ρουβλίων (Ε 16).

’Εν τώ μεταξύ ή δικαστική άνάκρισις κατέληξεν εις άθώωσιν όλων τών ένεχομένων καί άπελευθέρωσιν τοΰ έπί τοΰ βρικίου «Θεσσαλία» συλληφθέντος καί παρά τών Γάλλων εις τάς Έλληνικάς άρχάς παραδοθέντος ίατροΰ Τάσου.

Έκ τούτου ό μέν ύποναύαρχος Tinan τήν 17 Ιουλίου άναφέρει εις τόν άντιναύαρχον Διοικητήν τοΰ έν Μεσογείω Γαλλικοΰ στόλου, ότι μετά τήν ύποβληθεΐσαν εις τόν Βασιλέα έκθεσιν τοΰ ύπουργοΰ Δικαιοσύνης Καλλιγά, έν ή άποδεικνύονται ένοχοι «προσωπικότητες τινές» (Ε 25), ή άπόφασις τοΰ Πρωτοδικείου άποτελεΐ «σκάνδαλον», ό δέ πρεσβευτής Rouen τήν 22 ’Ιουλίου (Ε 17) καί 17 Αύγούστου (Ε 18) άναφέρων τοΰτο εις τόν Ύπουργόν παραπονεϊται τόσον κατά τών δικαστηρίων Αθηνών καί έπαρχιών, διότι «εϊχον παραδοθή έξ ολοκλήρου, όπως όλοι οί κλάδοι τής Διοικήσεως εις τό κόμμα τών Ρωσόφιλων» όσον καί κατά τοΰ ύπουργοΰ Δικαιοσύνης Καλλιγά, διότι «ήρνήθη νά έπιφέρη εις τό προσωπικόν τών δικαστηρίων τάς μεταβολάς, τάς οποίας έπέβαλον έπιτακτικώς αί πολιτικαί άνάγκαι καί διά τοΰ ίσχυρισμοΰ του εξέθεσε τήν ής μετείχε Κυβέρνησιν εις σοβαράν άποτυχίαν». Έπίπλέον δέ αναφέρει, ότι έδήλωσεν εις τόν ‘Έλληνα ύπουργόν Έξωτερικών Άργυρόπουλον, ότι «έπειδή ή δικαιοσύνη άπονέμεται οΰτω έν Έλλάδι, θά εΐμεθα εις τό έξής όλιγώτερον διατεθειμένοι νά παραδώσωμεν εις τούς “Ελληνας πάν άτομον, τό όποιον θά συνελαμβάνετο (*18) ύπό τάς αύτάς ώς ό Τάσος συνθήκας» (Ε 25) προσθέσας, ότι ό μέν ύποναύαρχος Tinan θά έκράτει τό βρίκιον «Θεσσαλία», αύτός δέ θά έδιδε τήν συγκατάθεσίν του εις πάν ληφθησόμενον παρά τοΰ Tinan μέτρον.

Ό ύποναύαρχος Tinan άναφερόμενος εις ρήξιν κατοίκων τοΰ χωρίου Κότρωνα Λακωνίας κατά Γάλλων ναυτών περιπλεούσης τήν Λακωνίαν Γαλλικής λέμβου τοΰ βρικίου «Έλαιόδενδρον» τήν μέν 7 Αύγούστου (Ε 26) άποφαίνεται: «οί κάτοικοι τής Λακωνίας είναι όλιγώτερον πολιτισμένοι (*19) παρά οί Κάβυλοι (=Άλγερινοί) καί τό κατά τών ξένων μίσος ζωογονείται άκόμη ύπό τοΰ θρησκευτικού φανατισμοΰ, τό όποιον διεγείρουν οί ιερείς των (*20) κατά των Γαλλοάγγλων» έσφαλμένως (*21), τήν δέ 21 Αύγούστου (Ε 27), ύβρίζων τούς “Ελληνας «άθλιους» (*22), προμαντεύει επίσης έσφαλμένως, ότι οί διά τόν τραυματισμόν των δύο Γάλλων συλληφθέντες τρεις κάτοικοι (*23) τοΰ χωρίου Κότρωνα (*24) Λακωνίας θά άθωωθοΰν (*25) καί ουτω θά προκύψη «νέον σκάνδαλον δικαστικόν (*26) παρόμοιον μέ τό τοΰ βρικίου «Θεσσαλία», τό οποίον (βρίκιον) εντολή τού ύπουργοΰ Ναυτικών τής Γαλλίας θά άποσταλή είς Γουλών, όπου θά κηρυχθή λεία πολέμου καί θά προκαλέση οΰτω «καλόν άποτέλεσμα» (*27).

Έκ τούτου ό μέν πρεσβευτής μετά διήμερον πληροφορεί τόν υπουργόν του περί τοΰ έντός ολίγων ήμερων άπόπλου τοΰ βρικίου «Θεσσαλία» διά Τουλών, ό δέ ύποναύαρχος τήν 1ην Σεπτεμβρίου αναφέρει είς τόν ’Αντιναύαρχον, ότι άπέστειλε τό βρίκιον (Ε 28).

Ούτω έκ τών ανωτέρω έκτεθέντων έπί τή βάσει τών διά πρώτην φοράν έρχομένων είς φώς Γαλλικών αρχείων άποδεικνύεται άφ’ ένός μέν, ότι ή είς Θεσσαλίαν μετάβασις τών προξένων Γαλλίας καί ’Αγγλίας, έν άγνοια μάλιστα τοΰ Fuad έφένδη, ύπήρξεν έπινόησις τοΰ Γάλλου έν Άθήναις πρεσβευτοΰ Ε. Rouen, άναθέσαντος τήν έκτέλεσιν είς τόν πρόξενόν του Guerin, έκδηλοϋντα έν ταΐς ίδίαις έκθέσεσι τό κατά τών επαναστατών μίσος, (*28) άφ’ έτέρου δέ ότι τόσον ή μετάβασις τών προξένων όσον καί ή σύλληψις τοΰ τροφοδοτοΰντος τήν Θεσσαλικήν έπανάστασιν βρικίου «Θεσσαλία», συνετέλεσαν είς τήν πλήρη άπόσβεσιν τής έν Θεσσαλία έπαναστάσεως. (*29) Άλλως τε καί ό έν Θεσσαλονίκη πρόξενος τής Γαλλίας Louis Mornard είς έκθεσιν του πρός τό ‘Υπουργεΐον ’Εξωτερικών τής 6.7.1854 έπιβεβαιοΐ, ότι ό τερματισμός τής Θεσσαλικής έπαναστάσεως όφείλεται είς τήν έπέμβασιν «τών Δυτικών Δυνάμεων, κυρίως δέ τής Γαλλίας» (*30).

1. Μετά περιγραφής τής Θεσσαλίας κατά τό 1850 ύπό τοΰ Γάλλου προξένου Grasset (Ε 1). Τά έν τω τέλει τής μελέτης κατά χρονολογικήν σειράν δημοσιευόμενα 28 άνέκδοτα έγγραφα άπόκεινται είς τό Ύπουργεΐον ’Εξωτερικών τής Γαλλίας (Προξενική-Έμπορική καί Πολιτική ’Αλληλογραφία) ώς καί είς τά ’Εθνικά ’ Αρχεία Παρισίων (Ύπουργεΐον Ναυτικών), γίνεται δέ παραπομπή διά του κεφαλαίου Ε (=έγγραφον) καί του άριθμού των, ήτοι El – Ε19 (Υπουργείου Έξωτ /κών) καί Ε 20 – Ε 28 ύπουργείου Ναυτικών.
2. Ό ύπό τόν άντιναύαρχον Hamelin στόλος τής Μεσογείου (21 πλοία) καί ό ύπό τόν άντιν. Bruat στόλος του ’Ωκεανού (10 πλοία) ήνώθησαν ύπό τόν Hamelin, ή δέ ναυτική μοίρα τού ύποναυάρχου Tinan «προωρισμένη νά δράση είς τά ΰδατα τής Ελλάδος» είχε 14 πλοία, έξ ών 9 άτμοκίνητα. Έφημ. Παρισίων Moniteur Universel 25.5.1854.
3. Πρβλ. τηλεγράφημα έκ Βιέννης της αγγλικής έφημερίδος Mornicle Chronicle έν τη έφημερίδι Παρισίων Moniteur Universel τής 25.6.1854. Τά Τρίκαλα κατά τόν περιγράψαντα τήν Θεσσαλίαν τό 1854 Μ. Βρετόν ήρίθμουν 12.000 κατοίκους. Moniteur Universel 26.3.1854. Πρβλ. καί περιγραφήν τής Θεσσαλίας τοῦ 1850 ύπό τοῦ Γάλλου προξένου Grasset (Ε 1).
4. Άρχηγοῦ του άποβιβασθέντος τήν 13/25 Μαΐου εις Πειραιά σώματος κατοχής τής Γαλλίας.
5. δηλ. Καλλέργη. Ε. Driault et Μ. Lheritier: Histoire diploraatiqie de la Grece de 1821 a nos jours Paris 1925 Vol. II P. 396. E 12.
6. Κ. Παπαρρηγοπούλου: ’ Επιτομή ‘Ιστορίας τοῦ Ελληνικού έθνους περιλαμβάνουσα τά διδακτικότερα πορίσματα τής πεντατόμου Ιστορίας του. Γενική ’Επιμέλεια καί συμπληρώσεις ύπό Άπ. Β. Δασκαλάκη σελ. 815.
7. Τήν 3 καί 5.5.1854 ό έν Θεσσαλονίκη πρόξενος τής Γαλλίας Louis Mornard πληροφορεί τόν Υπουργόν Έξωτερικών, ότι «τά όρη τής Ζαγοράς καί Άγιας καί ή δυτική πλευρά τοῦ Όλύμπου είναι πάντοτε κατειλημμένα ύπό Ελλήνων», ’Αρχεία Ύπ. ’Εξωτερικών Γαλλίας Turquie 1848 – 1859 Depeches Politiques de Salonique et Volo τόμ. 2 σελ. Ill, 115.
8. Moniteur Universel 25.5.1854. Τό άρχεΐον Φιλαρέτου κατέχει ό βιβλιοπώλης κ. Ν. Καραβίας, Μαυρομιχάλη 9.
9. Πρβλ. Moniteur Universel 22.6.1854.
10. Ή έφημ. τών Παρισίων Moniteur Universel τής 3.5.1854 άνεδημοσίευσε τήν έν τή Journal de Constantinople τής 19.4.54 άναγραφεΐσαν είδησιν, ότι 2000 Έλληνες λησταί ύπό τόν Παπακώσταν είχον έξολοθρευθή έν Άλμυρώ, οί δέ Γριζάνος καί Μπασδέκης ένικήθησαν άπολέσαντες 100 άνδρες.
11. Κατά τόν περιγράψαντα τήν Θεσσαλίαν τοῦ 1854 Μ. Βρετόν ό Βόλος είχε 3000 κατοίκους. Moniteur Universel 26.3.1854. πρβλ. καί περιγραφήν τής Θεσσαλίας τοῦ 1850 ύπό τοῦ Γάλλου προξένου Grasset (Ε 1).
12. Κατά τόν Μ. Βρετόν (Moniteur Universel τής 26.3.1854) ή Λάρισα τό 1854 έχει πληθυσμόν 28 – 30000 κατοίκων, ό Τύρναβος 4500 – 5000, ή Ζαγορά 2500, ή Τσαριτσάνη 5000, ή Έλασσών 2000, ή Ραψάνη 3500, τά Φάρσαλα 4000 καί τά Άμπελάκια 3 – 4000, ένώ κατά τόν γάλλον πρόξενον τό 1850 (Ε 1) ή μέν Λάρισα έχει 20000 περίπου, τά δέ Άμπελάκια 3000 κατοίκους.
13. Ή Άγια κατά τόν Γάλλον πρόξενον Grasset (Ε 1) μετά τών Άμπελακίων καί Τυρνάβου παρήγαγε μέταξαν πρώτης ποιότητος, ή Ζαγορά Βόλος Έλασσών δευτέρας ποιότητος, Τρίκαλα Αλμυρός Άγραφα τρίτης ποιότητος, έν δέ τώ Άλμυρώ, Φαρσάλοις, Καρδίτση παρήγετο μεγάλη ποσότης καπνοῦ. Περί τοῦ συνεταιρισμού Άμπελακίων πρβλ. Η. Γεωργίου: Νεώτερα Στοιχεία περί τής ιστορίας καί τής συντροφιάς τών Άμπελακίων έξ άνεκδότού ’Αρχείου Άθήναι 1950 καί ‘Ιστορία καί Συνεταιρισμός τών Άμπελακίων. ’ Εναίσιμος έπί διδακτορία διατριβή Άθήναι 1951. Περί τών συντροφιών Άγιας πρβλ. τήν έν άλλαις σελίσι δημοσιευομένην ένταῦθα μελέτην μου «Ή περί τών Άγιωτών άδικος κρίσις τού Γρηγορίου Κωνσταντα», περί δέ τών συντροφιών Τσαριτσάνης πρβλ. Β. Καλογιάννη: Τσαριτσάνη Λάρισα 1965 σελ. 55-80.
14. Είς χειρόγραφον περί τοῦ ίσχυροῦ προκρίτου Άγιας Δημ. Άλεξούλη, τό όποιον θά δημοσιευθή είς τήν ύπό έκδοσιν μελέτην μου «Αί Συντροφίαι, τά σχολεία καί ό άγών άνεξαρτησίας τής έπαρχίας Άγιας Κισάβου», εύγενώς τεθέντος είς τήν διάθεσίν μου παρά τοῦ άπογόνου του δικηγόρου έν Λαρίση Τάκη Άλεξούλη, άδελφοῦ τοῦ Προέδρου τοῦ Συλλόγου τών έξ Άγιας καί περιχώρων είς Αθήνας έγκατεστημένων Εύσταθίου Άλεξούλη, άναφέρεται, ότι «οί πρόξενοι τών φίλων τής Τουρκίας Δυνάμεων διευθύνθησαν είς τήν οικίαν τοῦ Άλεξούλη… έξωθεν τής οίκίας τοῦ άνδρός τούτου συνήχθη πάμπολυ πλήθος ώπλισμένων καί μή έκ τών περιχώρων τής Άγιας…». Τοῦτο έπιβεβαιοῦται καί ύπό δημοσιευθησομένου χειρογράφου τοῦ έκ Ρετσάνης Άγιας λογίου Θ. Χατζημιχάλη ύπό τίτλον «οί έλευθερωταί τής Θεσσαλίας τοῦ 1854- 1855».
15. Κατά τόν Έπ. Κυριακίδην (Ιστορία τοῦ συγχρόνου Ελληνισμού άπό τής ίδρύσεως τοῦ βασιλείου τής Ελλάδος μέχρι τών ήμερων μας 1832- 1892 Άθήναι 1892 τόμ. Α σελ. 654) ό Βλούντ έπεισε σώμα τών ’ Ολυμπίων νά έπανέλθη είς Ελλάδα. ‘Ο προμνημονευθείς Γάλλος πρόξενος τής Θεσ/νίκης L. Mornard τήν 22.6.1854 άναφέρει είς τόν Υπουργόν Έξωτ/κών Lhuys, ότι πληροφορηθείς τήν παρά Κατερίνην παρουσίαν Ελλήνων έπαναστατών ώς καί τήν παρά τών πρεσβευτών Ρουάν καί Ούάϊς είς Θεσσαλίαν Αποστολήν τοῦ Γάλλου προξένου Σύρου μετ’ Άγγλου πράκτορος, ϊνα πείσουν τούς Αρχηγούς όμάδων νά έπιστρέψουν είς Ελλάδα, έπεχείρησε καί ό ίδιος, άνευ έπιτυχίας, νά πείση τούς παρά τήν Κατερίνην σωματάρχας. Αρχεία Ύπ. Έξωτ/κών Γαλλίας. Turquie 1848 – 1859 Depeches Politiques de Salonique etVolo τόμ. 2 σελ. 135.
16. Πρβλ. έφ. Παρισίων Moniteur Universel 28.6.1854 καί 29.6.1854 17. Πρβλ. Moniteur Universel τής 19 καί 29.6.1854 18. Τοΰτο ένθυμίζει τήν παρά τω υπουργώ Δικαιοσύνης Π. Βάρβογλη βραδύτερον έπέμβασιν τού ίδιου ύποναυάρχου Tinan, ήν καί αναφέρει ό βιογράφος του βασιλέως “Οθωνος Τ. Εύαγγελίδης (σελ. 579 – 581): «Ότε ό ύπουργός Δικαιοσύνης ενεκεν λόγων υπηρεσίας προυκάλεσε τήν έναλλάξ μετάθεσιν τών Εισαγγελέων πρωτοδικών Πατρών καί Ναυπλίου καί τήν προαγωγήν τοῦ είρηνοδίκου Πειραιώς ό Τινάν παρουσιασθείς πρός τόν ύπουργόν είπε πρός αύτόν δι’ ύφους σατράπου πρός ΰπόδουλον: “Διατί έκάματε αύτό τό μέγα άδικον νά μεταθέσητε τόν Εισαγγελέα Πατρών καί τόν Είρηνοδίκην Πειραιώς άφοῦ ή Κατοχή ηύχαριστεΐτο εις αύτούς”, πρέπει καί άπαιτώ ν ’ άνακαλέσητε τάς μεταθέσεις αύτάς», ό ύπουργός άπήντησεν: «’Εγένετο (6),τι έπρεπε νά γίνη· διότι έγένετο ό,τι άπήτησεν ή ύπηρεσία. Λυπούμαι δέ ότι ή ύπηρεσία είναι έναντία εις τήν άπαίτησίν σας καί έπομένως δέν δύναμαι νά πραγματοποιήσω αύτήν». Τοῦ ναυάρχου είπόντος ότι «πρέπει νά μέ άκούσης· είμαι άρχηγός τοῦ στρατοῦ τής Κατοχής» ό Βάρβογλης άπήντησεν: «Άλλ’ έγώ είμι ύπουργός τής ‘Ελλάδος καί τοῦ βασιλέως “Οθωνος…». Ό ναύαρχος όργισθείς άνταπήντησεν ότι: «αν δέν πράξης ό,τι σοῦ λέγω θά παυθής», ό δέ ύπουργός μειδιάσας είπε: «Μηδαμινόν τό κακόν, κύριε ναύαρχε, πρός δέ μάθετε, ότι οΰδέποτε έζήτησα τήν θέσιν τοῦ ύπουργοῦ, άλλά μοί προσεφέρθη. Όθεν πράξατε ό,τι θέλετε, διότι έγώ δέν σκοπεύω δι’ ούδένα λόγον ν’ άπομακρυνθώ τοῦ καθήκοντος μου καί τών πρός τήν πατρίδα καί τόν θρόνον χρεών μου». Τότε ό Τιτάν έξαλλος έξ όργής καί κτυπήσας διά τής πυγμής αύτοῦ τό ένώπιον τοΰ ύπουργοΰ κείμενον γραφεϊον εϊπεν: «… έάν έως αῦριον δέν παυθής, άλλος θά έλθη εις τήν θέσιν μου καί θά σέ έκδικηθή». Τοῦ ύπουργοῦ άντικτυπήσαντος τό γραφεϊον καί άνταπαντήσαντος: «πράξατε ό,τι δύνασθε, άλλά δέν δύνασθε νά πράξητε άλλο παρά νά ζητήσητε την παραίτησίν μου· βεβαιωθείτε όμως ότι μοί προσεφέρθη ή θέσις τοΰ ύπουργοΰ καί ότι θά παραιτηθώ πριν προφθάσητε νά ζητήσητε τήν παραίτησίν μου». Ό βασιλεύς Όθων μαθών τά γενόμενα προσεκάλεσε τόν ύπουργόν καί είπεν αύτω οίονεί εΰγνωμονών: «Σέ εΰχαριστώ καί σέ συγχαίρω, διότι ύπερασπίσθης τήν τιμήν τοῦ “Εθνους».
19. Άν οί Λάκωνες ήσαν όλιγώτερον τών Καβύλων (Άλγερινών) πολιτισμένοι, δέν θά έζήτει τήν συνδρομήν τούτων τό 1798 ό συμπατριώτης τοΰ Τινάν «δεσπότης τών δεσποτών» Ναπολέων Βοναπάρτης.
“Αν δέ ύπάρχουν, ώς συμβαίνει είς πάντα τόπον, καί έλάχιστοι άπολίτιστοι, ούτοι οπωσδήποτε δέν είναι τόσον όσον οί καί κατά τον χειμώνα έν τοϊς όδοϊς τών Παρισίων κοιμώμενοι συμπατριώται τοῦ Γάλλου ύποναυάρχου.
20. Οί έν Λακωνία καί γενικώς έν Έλλάδι ίερεΐς φανατίζουν τούς Έλληνας έναντίον οίουδήποτε κατακτητοΰ πατοΰντος τήν γην των πατέρων των, ένώ οί Καθολικοί Γάλλοι ιερείς όχι μόνον φανατίζουν διά θρησκευτικούς λόγους τούς καθολικούς κατά των Ελλήνων ορθοδόξων, άλλα καί άποπειρώνται τήν δολοφονίαν των Ελλήνων όρθοδόξων ιερέων των διαμενόντων έν Κορσική έν μέσω τών εξ Οίτύλου προερχόμενων Λακώνων. Ό Ν. Φαρδύς έν άρθρο του «περί τοΰ κλήρου τής έν Κορσική Ελληνικής αποικίας» (Παρνασσός τόμ. 9 (1885) σελ. 196) αναφέρει τά κατωτέρω (άνευ τόνων): «Ό ιερευς ουτος του οποίου η παρουσία εματαιωνε τα σχέδια της Δυτικής Εκκλησίας ύπηρξεν αντικειμενον οργής και αγανακτησεως παρα του Δυτικου Κλήρου της Κορσικής. Υπεστη πολλά αλλα μιαν νύκτα ενω εκοιματο εις πυροβολισμός ηκουσθη έμπροσθεν του παράθυρου του κοιτωνος του: η σφαίρα διετρυπησε το παραθυρον και διελθουσα άνωθεν της κεφαλής του εισηλθεν εντός του απέναντι τοίχου. Ο ταλαίπωρος ξένος εις εκδικησιν μιαν μονήν καταραν εξεφρασεν επ Εκκλησίας κατα του πυροβολησαντος». πβλ. Δ. Βαγιακάκου: Έκθεσις περί τής έν Κορσική Έλλ. αποικίας. Πρακτικά ’Ακαδημίας Άθηνώε τ. 38 (1962) σ’ 706.
21. Άπέκρουσαν τούς Γάλλους ναύτας οί κάτοικοι τοΰ Χωρίου Κότρωνα τής Λακωνίας, διότι κατ’ έκθεσιν τοΰ δημάρχου Κολοκυθιού Δ. Μαριολάκη τής 16.7.1854 πρός τόν έπαρχον Γυθείου οί Γάλλοι «οπλοφόροι φέροντες ξίφη πιστόλας ήθέλησαν δυστυχώς νά παραβιάσωσι τήν κόρην τοΰ Δημητρίου Μιχαλάκου Άναστασούλα την έσυραν από τήν χείραν καί λοιπάς αλλας άταξίας, ώστε έναντιούμενοι μέ λίθους αί γυναίκες πρός απαλλαγήν τής κόρης, οί δέ ήναγκάσθησαν καί είσεχώρησαν κατά τό πλοΐον των καθ’ οδόν εύρον ούτοι τόν έφημέριον Οίκονόμον Μενδούρην εις τό παραθαλάσσιον τον βάζουν νά έμβη εις τό πλοΐον αύτός φωνάζων τούς κατοίκους, τον κτυποΰν διά πυροβόλου όπλου τόν έπλήγωσαν είς τό πρόσωπον διά σφαιριδίων οκτώ (σκάγια) μαθόντες οί κάτοικοι τό γεγονώς ώρμησαν κατά τό παραθαλάσσιον ήρξατο ή ρήξις άμοιβαίως…». ’Αρχεία Υπουργείου Έξωτ/κών Ελλάδος 1854 φάκ. 98/2.
22. Περί τοΰ ΰβρίζοντος «άθλιους» τούς Έλληνας υποναυάρχου Τινάν ό Γάλλος Ε. Driault έν τή μνημονευθείση διπλωματική ιστορία τής Ελλάδος, τήν όποιαν συνέγραψεν έλλιπώς, έφ’ όσον δεν συνεβουλεύθη καί τά άρχεϊα τοΰ ’Υπουργείου Ναυτικών τής πατρίδος του, άναφέρει (σελ. 398) έπί τή ιδρύσει παρά τοΰ Τινάν δημοσίου κήπου έν Πειραιεΐ, ότι «προσεπάθησαν νά ανανεώσουν τάς καλάς άναμνήσεις τής διαμονής τών δυνάμεων τοΰ Μαιζώνος έν Μορέα». Παραλείπει όμως ό Driault ν ’ άναφέρη τήν ήν είδεν έν τη Πολιτική ’Αλληλογραφία Υπουργείου Έξωτ/κών Γαλλίας έκθεσιν τοΰ Ύπουργοΰ Ναυτικών Hyde πρός τόν Βασιλέα, έξ ής άποδεικνύεται, ότι ή Γαλλία έστειλε τόν Maison είς Πελ/νησον, όχι ϊνα έκδιώξη τούς Αιγυπτίους, (έφ’ όσον ούτοι θά άπεχώρουν μετά την άπό 6/8/1828 συνθήκην των μετά τής ’Αγγλίας), άλλ’ϊνα έμποδίσουν τήν πρός νότον κάθοδον τών κατά τής Τουρκίας πολεμούντων Ρώσων. Παραλείπει ό Driault, άφήνων τούς Έλληνας τυφλούς, ότι κατ’ έκθεσιν τοΰ Feburier, συνοδεύσαντος τόν Maison είς Πελ/νησον, Γάλλοι στρατιώται, ϊνα διασκεδάζουν μέ τήν πείναν τών Ελλήνων, έρριπτον κατά γής «ξεροκόμματα», ϊνα έρίζουν οί πειναλέοι Έλληνες, οί άναμένοντες παρά τών Γάλλων άπελευθέρωσιν.
23. Συνελήφθησαν έκτος τών τριών ύπό τοΰ Κυβερνήτου τοΰ Γαλλικοΰ βρικίου ύποδειχθέντων, άναφερομένων τήν 17/8/1854 καί ύπό τοΰ πρεσβευτοΰ Ρουάν (τόμ. 69/7 – 8/1854) σελ. 254), καί ό Μ. Χριστακος, Γ. Κωνσταντακος, Μ. Κυριακουλακος καί Π. Γαιτανακος, οί όποιοι κατ’ έγγραφον τοΰ Πρωθυπουργοΰ-ύπουργοΰ Έξωτ/κών Α. Μαυροκορδάτου πρός τόν Γάλλον πρεσβευτήν τής 9)21.9.1854 έφυλακίσθησαν έν Σπάρτη. ’Αρχεία Ύ/γείου Έξωτ/κών ‘Ελλάδος 1854 φάκ. 98/2.
24. Ό Πρεσβευτής Ρουάν τήν 7 καί 17.8.1854 άναφέρει είς τον ύπουργόν του, ότι ό Τινάν έπεθύμει νά έκδικηθή μόνος διά τών Γαλλικών πλοίων τούς κατοίκους τοΰ χωρίου, τούς όποιους ό Κυβερνήτης τοΰ Γαλλικοΰ βρικίου άποκαλεϊ «λαόν βάρβαρον άγριώτερον τών Καβύλων τής ’Αφρικής», άλλ’ ό Μαυροκορδάτος είχε δηλώσει, ότι «πασα άπόπειρα κατά τοΰ χωρίου θά προεκάλει έπανάστασιν όλης τής Μάνης».
’Αρχεία Ύπ. ’Εξωτερικών Γαλλίας Πολιτική αλληλογραφία Ελλάς τόμ. 69 (7- 81 1854) σελ. 216, 226, 254-255.
25. Ό έν Άθήναις ’ Επιτετραμμένος τής Γαλλίας Dolfus τήν 20.1.1855 έρωτά έγγράφως περί τής δίκης τόν Μαυροκορδάτον, όστις τήν 24.2.55 ειδοποιεί τόν νέον πρεσβευτήν τής Γαλλίας Merrier, ότι αΰτη θά γίνη έν τώ Κακουργιοδικείω Αθηνών τήν 17)29 Μαρτίου (’Αρχεία Ύπ. Έξωτ/κών Ελλάδος 1855 φάκ. 98), τήν δέ 14/3/1855 ό Merrier γνωρίζει τούτο είς τόν ύπουργόν του. ’Αρχεία ύπ. Έξ. Γαλλίας, ένθ’άνωτ., τόμ. 72 (1-6) 1855) σελ. 160.
26. Τήν 19/31.3.1855 ό Μαυροκορδάτος τηλεγραφεί εις τήν έν Παρισίοις ‘Ελληνικήν Πρεσβείαν, ότι «έκ τών κατηγορουμένων είς μόνον ήθωώθη, οί δέ λοιποί κατηγορούμενοι κατεδικάσθησαν συνέπεια τής άγορεύσεως τοΰ Είσαγγελέως Έφετών Σκαλιστήρη είς την βαρυτάτην ποινήν έννεατοΰς ειρκτής», ό δέ έν Παρισίοις Έπιτετραμμένος τής Ελλάδος Φ. Ρώκ άπαντά, ότι έκοινοποίησε τήν προηγουμένην τό τηλεγράφημα είς τόν υπουργόν Έξωτ/κών Thouvenel, όστις «έπληροφορήθη μεθ’ ίκανοποιήσεως τό άποτέλεσμα της δίκης ταύτης». ’ Αρχεία Ύπ/γείου Έξωτ/κών Ελλάδος 1855. Φάκ. 98.
27. Θά ίκανοποιηθή ό ύποναύαρχος, όπως καί ό Γάλλος υπουργός Έξωτ/κών έκ τής καταδίκης τών Λακώνων. Τής Θεσσαλικής έπαναστάσεως έλαβον μέρος καί οί Λάκωνες Γ. Πετρέας (έκ Καρδαμύλης), ό Μ. Γιανιτζαρακος καί Μ. Κρικότζας, οί όποιοι αίχμαλωτισθέντες καί μεταφερθέντες είς φυλακάς Κων/πόλεως άναζητοΰνται παρά των οικογενειών των διά τών πρός τό Ύπ. Έξωτ/κών αιτήσεων των τής 2,12.5/1854 καί 2.6.1855. ’Αρχεία Ύπ/γείου ’Εξωτερικών Ελλάδος 1855, φάκ. 60.
28. Πρβλ. τά είς εισαγωγικά τιθέμενα. Ούτοι είς τά ύπό του Π. Καρολίδου (‘Ιστορία τής Ελλάδος. ’Εν Άθήναις 1925 σελ. 613) άναφερόμενα «Ό τοιοΰτον παροδικόν καί έπιπόλαιον πολιτικόν και θρησκευτικόν χαρακτήρα εχων φιλλεληνισμός τοΰ 14 καί 15 αΐώνος ούδαμώς ήμπεδώθη ήθικώς ύπό τής καί έν Γαλλία άμυδρώς πως ένεργησάσης ’ Αναγεννήσεως καί τής τών Ελληνικών γραμμάτων παιδεύσεως, ήτις κατέλιπε καί τό τραγικόν άμα καί κωμικόν γνώρισμα αύτής έν τή ύβριστική έννοια τή δοθείση έν Γαλλία εις τό όνομα Grec… Πάντες οί είς τήν ’Ανατολήν πεμφθέντες Γάλλοι εϊτε ώς πρέσβεις κατά τόν 17 καί 18 αιώνα είτε ώς πρόξενοι ή πολιτικοί πράκτορες καί περιηγηταί… ήσαν ή έγένοντο μισέλληνες ή άδιάφοροι πρός τάς τύχας τοΰ Ελληνισμού… κατά τήν έπανάστασιν την μεγάλην ό αριθμός τών φιλελλήνων ηύξήθη όπωσοΰν όπως καί ό τών μισελλήνων. Έν Γαλλία δέ τό πρώτον (τώ 1817) ό ’ Ακαδημαϊκός Hase πολύ πρό τοΰ Φαλλμεράΰερ άπεφήνατο γνώμην περί τής άπό Σλαύων καταγωγής Ελλήνων» δύναταί τις νά συμπληρώση, ότι και μετά τήν έπανάστασιν τήν μεγάλην ό άριθμός τών φιλελλήνων ηύξήθη όπως καί ό τών μισελλήνων.
29. ’Αρχεία Ύπ. Έξωτ/κών Γαλλίας. Turquie 1848 – 1859 DepechesPolitiques de Salonique et Volo τόμ. 2 σελ. 141.
30. Επομένως τό ύπό τοΰ Ν. Σβορώνου έν τή γαλλιστί έν Παρισίοις δημοσιευθείση τό 1964 (σελ. 58) περί τής Νεωτέρας Ελλάδος ‘Ιστορία του, όπου νοθεύεται ή νεοελληνική ιστορία χάριν τής φιλοξενούσης αύτόν Γαλλίας, άναφερόμενον «αί τουρκικαί δυνάμεις κατάπνιξαν ταχέως τάς έπαναστάσεις ’Ηπείρου, Θεσσαλίας καί Μακεδονίας στερηθείσας τής βοήθειας τής Ελληνικής Κυβερνήσεως» είναι κατά τούτο ανακριβές, διότι δέν αποκαλύπτει τό γνωστόν είς αύτόν έκ τών γαλλικών άρχείων Γαλλικόν σχέδιον άποσβέσεως τής Θεσσαλικής έπαναστάσεως. Βλέπε σημ. 29.