Το δρώμενο των Μάηδων του Πηλίου παρουσιάζει εντυπωσιακές αναλογίες με άλλα λαϊκά έθιμα, τόσο στον ελληνικό χώρο όσο και διεθνώς, παρότι η συγκεκριμένη χρονολογία (Πρωτομαγιά) και η ονομασία είναι τοπικά ιδιαίτερες. Σε άλλα μέρη της Ελλάδας δεν απαντά ο όρος “Μάηδες” ή “Maymen” για ανάλογο έθιμο, καθώς το όνομα συνδέεται άμεσα με τον μήνα Μάιο. Ωστόσο, ανά την ελληνική επικράτεια συναντάμε παρόμοια δρώμενα με μεταμφιέσεις, καλάντισμα και θεματική θανάτου-ανάστασης, συνήθως σε διαφορετικές εποχές του έτους (κυρίως τον χειμώνα). Για παράδειγμα, στη δυτική και βόρεια Μακεδονία και στη Θεσσαλία έχουμε τα Ραγκουτσάρια ή Μωμόγεροι του Δωδεκαημέρου (από την Πρωτοχρονιά ως τα Φώτα), όπου εμφανίζονται ομάδες μεταμφιεσμένων με φιγούρες όπως ο Γέρος, η Νύφη, ο Γιατρός κ.ά., και εκτυλίσσεται παρόμοια ιστορία με έναν θανάσιμο καβγά και θαυματουργή ανάσταση του σκοτωμένου από τον γιατρό. Ο Πολίτης σημείωνε στις αρχές του 20ού αι. ότι τέτοια μιμοδράματα με γαμπρό-νύφη-Αράπη παίζονταν στα Φάρσαλα (Θεοφάνια) και στην Καρδίτσα (Πρωτοχρονιά), ενώ ο Wace καταγράφει πλήθος περιπτώσεων στη Θεσσαλία, την Ήπειρο, τη Μακεδονία και τη Θράκη, όλες με τον ίδιο «κοινό παρονομαστή» του διονυσιακού θανάτου και ανάστασης. Χαρακτηριστικό είναι το θρακιώτικο έθιμο του «Καλόγερου», που τελείται την Καθαρά Δευτέρα σε χωριά της Ανατολικής Ρωμυλίας/Θράκης: εκεί ένας μεταμφιεσμένος γέρος (ο Καλόγερος) “οργώνεται” τελετουργικά, «πεθαίνει» στα χωράφια και κατόπιν ανασταίνεται, για να εξασφαλιστεί η καλή σοδειά. Ο Dawkins (1906) ανέδειξε τη διονυσιακή χροιά αυτού του θρακικού δρώμενου και τη στενή του συγγένεια με τους Μάηδες. Και στα δύο, ο κεντρικός “γέρος-Διόνυσος” πεθαίνει και επανέρχεται στη ζωή, φέρνοντας την καρποφορία. Επιπλέον, τόσο στους Μάηδες όσο και στον Καλόγερο, μετά την ανάσταση ακολουθεί φαλλικό γλέντι, στον Καλόγερο ο αναστημένος μοιράζει με ένα ξύλινο φαλλό ευλογίες, ενώ στους Μάηδες το φινάλε έχει άσεμνες χειρονομίες και αστεία. Πρόκειται προφανώς για διαφορετικές τοπικές εκφράσεις μιας αρχέγονης ιδέας: της τελετουργικής αναγέννησης της φύσης μέσω της προσωρινής θυσίας ενός «βασιλιά» ή πνεύματος της βλάστησης.

 Παρόμοιες παραδόσεις βρίσκουμε και σε άλλους βαλκανικούς λαούς. Οι “Μπαμπούγεροι” της Βουλγαρίας και τα “Mамури” της Σερβίας (επίσης κατά την περίοδο του Δωδεκαημέρου ή της Αποκριάς) περιλαμβάνουν μεταμφιεσμένους με προσωπίδες, κουδούνια και σκηνές όπου ένας “Αράπης” ή “νύφη” πεθαίνει και σώζεται από θαυματουργό γιατρό – έθιμα που οι βαλκανιολόγοι επίσης συσχέτισαν με αρχαίες ευετηριακές πρακτικές. Ο Wace στο άρθρο του *“Mumming Plays in the Southern Balkans”* (1913) κατέγραψε τέτοιες παραλλαγές σε χωριά της τότε Οθωμανικής Μακεδονίας και Θράκης, τονίζοντας ότι οι λαϊκές παραστάσεις με θάνατο-ανάσταση δεν είναι αποκλειστικά ελληνικές, αλλά κοινή κληρονομιά της Ν.Α. Ευρώπης. Ακόμη και τα «στρατιωτικά» στοιχεία (Γενίτσαροι, Ζεϊμπέκηδες κλπ.) εμφανίζονται και σε βουλγαρικές και βλάχικες εκδοχές, υποδηλώνοντας αλληλεπιδράσεις μεταξύ των λαών της περιοχής. Ένα ενδιαφέρον κοινό έθιμο ήταν και η “κλεψιά της κότας”: σε περιοχές της Θεσσαλίας (π.χ. Τύρναβος) και της Θράκης, οι μεταμφιεσμένοι έπαιρναν στα αστεία καμιά κότα από τα σπίτια για να την ψήσουν στο γλέντι, τόσο ώστε οι Αρχές κάποτε χρειάστηκε να απαγορεύσουν το έθιμο λόγω «υπερβολών». Αυτή η λεπτομέρεια –της προσωρινής παραβατικότητας– δείχνει πόσο βαθιά ενταγμένα στο πνεύμα της ανομίας του καρναβαλιού είναι τέτοια δρώμενα: η κοινωνία επιτρέπει στους νέους να παραβούν συμβολικά ορισμένους κανόνες (να μεταμφιεστούν, να «κλέψουν» λίγο φαγητό, να σατιρίσουν την εξουσία) ως μέρος της τελετουργικής μετάβασης στη νέα εποχή.

 Εκτός Βαλκανίων, ο μύθος του πεθαμένου και αναστημένου ήρωα εμφανίζεται σε πολλές λαϊκές θεατρικές παραδόσεις. Στην Αγγλία, για παράδειγμα, οι παραστάσεις των Mummers’ plays (λαϊκά δρώμενα που παίζονται από μασκαρεμένους σε χωριά κατά τις γιορτές του χειμώνα) έχουν σχεδόν την ίδια πλοκή: ο ήρωας (συχνά ο Άγιος Γεώργιος) μονομαχεί με έναν αντίπαλο, πέφτει νεκρός και κατόπιν ένας γιατρός εμφανίζεται και τον ανασταίνει θαυματουργά. Και εκεί υπάρχει η φιγούρα του *fool* (συγκρίσιμη με τον δικό μας Αράπη ή τον διάβολο που εμφανίζεται σε μερικές ελληνικές παραλλαγές) και ένας άνδρας ντυμένος γυναικεία (η “Μάνα” ή η “Γριά” των ελληνικών δρωμένων). Οι Άγγλοι λαογράφοι θεωρούν ότι αυτά τα mummers’ plays πιθανότατα έχουν τις ρίζες τους σε παμπάλαιες αγροτικές τελετές για την αλλαγή του χρόνου, όπου ο θάνατος και η ανάσταση του ήρωα συμβολίζουν τον παλιό χρόνο που φεύγει και τον νέο που έρχεται. Παρότι οι γραπτές μαρτυρίες για τα αγγλικά mummers ξεκινούν μόλις τον 18ο αιώνα, η επαναλαμβανόμενη παρουσία του μοτίβου «μάχη – θάνατος – γιατρειά – ανάσταση» υποδεικνύει μια αρχέγονη ιεροτελεστία αναγέννησης πίσω από τη φολκλορική σκηνή. Παρόμοιες πρακτικές υπήρχαν και αλλού στην Ευρώπη: στη Γερμανία και τη Σκανδιναβία τα μεσαιωνικά “mask games” είχαν αντίστοιχα μοτίβα, ενώ στη δυτική Ευρώπη η μορφή του “Πράσινου Ανθρώπου” (Green Man) ή του “Μαγιάτικου Βασιλιά” αποτυπώνει επίσης το πνεύμα της βλάστησης που πεθαίνει και αναγεννάται. Για παράδειγμα, στην Αγγλία του 16ου-17ου αιώνα, κατά τις γιορτές του Mayday, εμφανιζόταν ο Jack in the Green, ένας άνθρωπος καλυμμένος πλήρως με πράσινα κλαδιά και λουλούδια, ο οποίος ηγούνταν των παρελάσεων της Πρωτομαγιάς – ανάλογος με το δικό μας Μαγιόπουλο. Σε πολλές περιοχές της κεντρικής Ευρώπης, η μορφή αυτή του “Πράσινου” ενίοτε υφίσταται μια τελετουργική “θανάτωση” ή αποβολή: χαρακτηριστικό είναι το σλαβικό έθιμο της Μαρένας (Morana), όπου ένα ομοίωμα της θεάς του Χειμώνα καίγεται ή πνίγεται στα τέλη Μαρτίου, και κατόπιν οι χωρικοί φέρνουν στο χωριό το “Δέντρο του Μάη” ή ένα νεαρό πράσινο κλαδί, συμβολίζοντας την έλευση της Άνοιξης. Αν και αυτό το έθιμο (διαδεδομένο σε Πολωνία, Τσεχία, κ.ά.) δεν έχει την ακριβή μορφή του μυσταγωγικού παιχνιδιού με γιατρό, μοιράζεται την ίδια ιδέα: η Άνοιξη νικά τον Χειμώνα μέσω ενός τελετουργικού θανάτου και νέας ζωής. Ακόμα και στις Ρομά παραδόσεις των Βαλκανίων, το πανηγύρι του Ederlezi (Άι-Γιώργης, 6 Μαΐου) περιλαμβάνει τη λατρεία μιας πρασινοφορεμένης φιγούρας (*Baro Djurdjo* – «Μεγάλος Γιώργος») που ευλογεί τους πιστούς με φύλλα, ενσωματώνοντας τη δύναμη της βλάστησης.

 Συγκρίνοντας όλες αυτές τις παραδόσεις, διαπιστώνουμε ότι οι Μάηδες του Πηλίου αποτελούν έναν ιδιαίτερα ενδιαφέροντα κρίκο σε μια αλυσίδα παγκόσμιων ευετηριακών δρωμένων. Ενώ το όνομα “Maymen”/Μάηδες είναι μοναδικό για το Πήλιο, το περιεχόμενο, το παιχνίδι της πεθαμένης και αναστημένης Άνοιξης, είναι πανανθρώπινο και βαθιά ριζωμένο στη συμβολική σκέψη των κοινωνιών. Το πηλιορείτικο έθιμο ξεχωρίζει, διότι διατήρησε αυτό το αρχέτυπο στοιχείο ζωντανό ως τις μέρες μας, σε ένα συμφραζόμενο (Πρωτομαγιά) που το κάνει άμεσα αναγνωρίσιμο ως γιορτή της Άνοιξης. Σε αντίθεση με άλλα μέρη όπου τέτοιες παραδόσεις μεταφέρθηκαν στον χειμώνα ή στο καρναβάλι, εδώ ο αρχαίος κύκλος του Μάη διασώθηκε στον φυσικό του χρόνο.